Konaklar Mahallesi’nin ilgi ile takip edilen web sitesinde yeni açılan “Mahalle Sakinlerimizden Kitap Önerileri” köşesinin ilk yazısını yazmaktan dolayı mutluyum.
Muhtarımız Aslı Akyüz Hanım’ın, hiç de kolay olmayan günlük işlerine ek olarak olağanüstü bir çaba ile oluşturduğu kütüphanemizdeki kitap sayısı on bini geçti. Komşularımızın bağışladığı bu kitaplar arasında zor bulunan ve çok değerli kitaplar da var. Bir kitapsever olarak şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki, pek çok yerde bulamayacağınız bazı kitapları burada bulabilirsiniz. Fazla olan kitaplardan diğer il, ilçe ve köylere gönderilenlerin sayısı, öğrendiğime göre bu sayının da üzerinde.
Bu yazımda, bir kısmı Muhtarlık Kütüphanesinde de bulunan bir kitap serisini tanıtacağım. Belki okuyacak kitap seçmek isteyen komşularımıza da yardımcı olur.
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından Çanakkale Savaşlarının yüzüncü yılı sebebiyle seri halde yayınlanan kitapların sayısı 24 adedi buldu. Ben bir Çanakkaleli olarak pandemi döneminde ve yaz tatilinde, her biri dikkat ve titizlikle hazırlanan, yabancı dilden tercümeleri tam ve doğru yapılan bu kitapların önemli bir kısmını büyük bir ilgi ile okudum. Aşağıda listesi bulunan kitaplar arasında komşumuz Haluk Oral’ın kitapları da var. Serideki kitapların bir kısmı kütüphanemizde mevcut. Bazı kitapların mevcudu yayınevinde de kalmamış ama kütüphanemizde bulabilirsiniz. Ayrıca, yeni baskılarının yapılacağından da eminim.
Kitapların listesi şöyle:
Arıburnu Çıkarma / Stephen Chambers
Gelibolu Osmanlı Harekâtı / Edward J. Erickson
Arıburnu 1915 / Haluk Oral
Gelibolu 1915 / Klaus Wolf
Gelibolu Günlükleri / Jonathan King
Anafartalar Ağustos Taarruzu / Stephen Chambers
Atatürk ve Çanakkale’nin Komutanları / Sermet Atacanlı
Arıburnu’nun İlk Müdafaası / Sermet Atacanlı
1915 Baharında Çanakkale / Behçet Sabri Erduran
Çanakkale 1915 / Haluk Oral
Cesarettepe ve Çanakkale’de Anzak Trajedisi / PeterBurness
Çanakkale: Yeni Zelandalıların Öyküsü / Christopher Pugsley
Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat / Ruşen Eşref
Çanakkale Üzerinde Bir Şahin / Hans Joachim Buddecke
Çanakkale Denizaltı Savaşı / Otto Hersing
Çanakkale Zığındere / Stephen Chambers
Gelibolu Savunması / General G.S. Patton
Çanakkale Boğaz Savunması / Michael Forrest
Çanakkale Günlükleri / Tevfik Rıza Bey
Çıkarmadan Tahliyeye / Mehmet Kıbıl
Çanakkale’de Ateş Altında / Edward Cadogan
Çanakkale’de Savaşan İngiliz Alayları / Ray Westlake
Çanakkale Savaşı: Ateş Altında Komuta / Edward J. Erickson
Çanakkale’de 36 Gün / Hugh Dolan
Bu değerli kitapların birkaçının içerikleri ise şöyle:
Arıburnu 1915 - Haluk Oral
Çanakkale’de savaşan taraflar için siperin gerisi yoktu, bir tarafta deniz, öbür tarafta yalçın sırt, ölümün kol gezdiği tam bir kapandı. Anzak askeri ise, Büyük Britanya İmparatorluğu’nu sorgulamaya başlamıştı. Çanakkale’de savaşanlar ortak bir kaderi paylaşmıştı. Sekiz-on metre uzaklıktaki karşılıklı siperlerde sürdürülen ölüm-kalım kavgası içinde birbirlerine saygı duymayı öğrenmişler; bu kader ortaklığı savaştan sonra kurulan dostlukların da temellerini atmıştı. Bu kitapta savaşın bu yönlerini de okuyacaksınız.
36 Gün - Hugh Dolan
Bütün savaşlar gibi Çanakkale Savaşı’nda da istihbarat çok önemliydi. Gelibolu’ya çıkarma kararı alan İtilaf devletleri, çıkılacak noktaları saptamak, kendilerini karşılayacak kuvvetin insan ve ateş gücünü öğrenmek, sahildeki tahkimatların düzenini tespit etmek için çaba harcıyorlardı. En gelişmiş devletlerden oluşan bu ittifakın istihbarat yetkilileri, uçak ve balonlarla gözlemledikleri ve derledikleri bilgileri harmanlıyorlardı. Osmanlı Genelkurmayı’ndaki kıdemli bir subaydan, Gelibolu halkı içindeki işbirlikçilerinden ve hatta İngiltere’nin Çanakkale Konsolos Yardımcısı Charles Palmer gibi diplomatik konumunu istihbarat için kullanan görevlilerden gelen bilgileri de bunlara ekliyorlardı. Sahip oldukları örgütlenme, teknik olanaklar ve yetişmiş insan gücüyle gelen istihbaratı değerlendirerek muharip birliklerinin emrine sundukları haritalara dönüştürüyorlardı. İşte Mustafa Kemal dahil tüm subay ve askerlerinin azimli direnişiyle onları hezimete uğratan Osmanlı ordusu, sadece ateş gücü açısından değil, istihbarat açısından da böyle geniş kaynaklara sahip bir düşmana karşı savaştı. Avustralya ordusunda istihbarat subayı olarak görev yapan yazar Hugh Dolan, planlamanın başladığı tarihten 25 Nisan’daki Anzak çıkarmasına kadar geçen otuz altı günü anlatıyor. İstihbarat ağırlıklı olmak üzere, yapılan tüm hazırlıkların sonucu nasıl etkilediğini gayet güzel özetliyor.
Arıburnu’nun İlk Müdafaası – Sermet Atacanlı
25 Nisan 1915 günü sabaha karşı henüz gün doğmadan Arıburnu’na çıkan Anzaklar ne ile karşılaştı? Anzakların karşısında hangi Türk birlikleri vardı? Anzakların Arıburnu’ndaki ilk ilerleyişi ve Conkbayırı’na yaklaşmaları… Arıburnu savunmasının sıkıntılı ilk saat ve günleri… Anzak harekâtının durdurulup geriletilmesi nasıl ve ne pahasına oldu? Çıkarmayı ilk göğüsleyen 27. ve 57. Alayların direnişi… Yarbay Mustafa Kemal Bey’in tarih sahnesine çıkışı… Yazarın Cumhurbaşkanlığı Arşivi başta olmak üzere arşivlerde yürüttüğü titiz araştırmalar sonunda, Çanakkale’deki birlik komutanlarının çatışma anında kaleme aldığı raporlarından derlenen kitap, savaşın gölgede kalmış ayrıntılarını tam 100 yıl sonra gün ışığına çıkarıyor…
1915 Baharında Çanakkale – Cephedeki Bir Doktorun Gözünden - Behçet Sabit Erduran
Behçet Sabit Erduran, Çanakkale Cephesi’nde görevlendirilen onlarca doktordan biriydi. Bölgede bulunduğu altı aylık sürenin 1915 Mart ve Mayıs ayları arasında, mesleğini icra etmesinin yanı sıra gördüklerini, duyduklarını gün gün kaydetmişti. Yıldız mevkiinde ve seyyar hastanelerde görev yaptığı sırada 18 Mart deniz harekâtını ve kara muharebelerinin başladığı 25 Nisan’ı yaşayarak anlatmış, cephedeki sıhhiye hizmetleri hakkında da bilgi vermişti. Bir doktorun anıları ve gözlemleri olması sebebiyle de ayrı bir değer taşıyor. (Küçük bir not daha: Behçet Sabit Erduran, ünlü kemancımız Ayla Erduran’ın babasıdır ve kitabın ortaya çıkışının da ilginç bir öyküsü vardır.)
Anafartalar, Ağustos Taarruzu – Stephan Chambers
Anafartalar, Mustafa Kemal’i tarih sahnesine çıktığı yer olarak bilinir. Türk kuvvetlerinin 10 Ağustos taarruzu dahil Çanakkale Savaşı’nın son büyük çarpışmaları, bu cephede yapılmıştı. 1915’in Mart ayında denizden geçmeye çalıştıkları Çanakkale Boğazı’ndan ağır hasarla geri çevrilen, Nisan ayında Arıburnu ve Seddülbahir bölgelerine yaptıkları çıkarmalarda Gelibolu Yarımadası’nı ele geçirmeyi başaramayarak dar kıyıbaşlarına çakılıp kalan İtilaf Kuvvetleri, son bir gayretle Anafartalar’ı bir kez daha zorlamaya karar vermişlerdi. Ancak Ağustos ayında yapılan taarruz, aynı şiddetle karşılık bularak başarısız olmuş ve bu harekât, İngiliz ordusunun ibretlik muhabereleri arasında yerini almıştı. Kitap, Anafartalar Limanı’na yapılan çıkarmayla açılan Anafartalar Cephesi’nin hikâyesini ve Britanya kuvvetlerinin yenilgisini, onların gözünden anlatmakta. Aynı zamanda bir muharebe sahası rehberi şeklinde düzenlenmiş kitapta Anafartalar muharebelerinin geçtiği alanda görülmesi gereken yerler ve ayrıntılı rotalar yer almakta. Çanakkale Savaşı üzerine uzmanlaşmış tarihçi ve muharebe alanları rehberi Stephen Chambers, Gelibolu muharebelerini fotoğraf, çizim ve harita eşliğinde, askerlerin yazdığı günlüklerden, mektuplardan ve şiirlerden yaptığı alıntılarla, yaşanan acıları, sevinçleri ve korkuları anlatmakta.
Arıburnu Çıkarma – Stephen Chambers
25 Nisan 1915 sabahı Avustralya ve Yeni Zelanda birliklerinden oluşan Anzak Kolordusu, Gelibolu Yarımadası’ndaki Arıburnu bölgesinin sarp arazisindeki küçük bir koya çıkarma yaparak komutanlarının hedef gösterdiği tepeleri ele geçirmek için var güçleriyle savaştı. Ancak Anzaklar, karşılarında yurdunu istilaya gelen düşmanı püskürtmeye kararlı Türk askerini buldu ve kanlı çarpışmalar yaşandı. Kitap, Anzakların Arıburnu’ndaki cehennem gibi ilk iki gününün hikâyesini, onların gözünden anlatmakta. Aynı zamanda bir rehber olarak düzenlenmiş kitapta, Arıburnu bölgesinde görülmesi gereken yerlere ilişkin ayrıntılı bilgi de verilmekte.
