Yaşadığımız toplumun tüketime dayalı alışkanlıklarını değiştirmeyi planlayıp geri dönüşüm bilincinin arttırılması hedefi ile muhtarlığa gelerek bu atıkları kompost yöntemi ile toprağa dönüştürmeyi öneren mahalle sakinimiz Oğuz Başar ile harika bir çalışma gerçekleştirdik.
Oğuz Bey tarafından gerçekleştirilen çalışmamızın detayları ;
AMAÇ: Salı pazarı gıda atıklarının tekrardan toprağa dönüştürülmesi;
1. AŞAMA
23 Kasım Salı günü, Pazar kaldırılırken 1 m3 lük Sıcak kompost yöntemine başlanması. Sıcak compost yapılacak alanın üzerine dal parçaları veya yerdeki yapraklarla yatak hazırlanması. Alan çevirme işleminin yapılabileceği kadar büyük olmalıdır. Eldeki malzemelerle 5-10 cm kalınlığında 1m3 yığın olacak şekilde üst üste serilir. 1m3 yığın için 1.5 metre yükseltmek gerekir ve daire çapı 1.5 metre olmalıdır.Bir katman karbon bir katman azot olucak şekilde ve aralara kül, kaya tozu, kömür hızlandırıcı olarak konulabilir. Her katman hafifçe sulanarak uygun nem oranı sağlanır. Balık atığı, üre, ısırgan otu gibi hızlandırıcılar, kompost yarısına kadar yükseldiğinde yığının tam ortasında kalacak şekilde yerleşmelidir. Toplam 4 – 5 katman olabilir.
Sırasıyla; kuru dal, yaprak, öğütülmüş budama atığı- gübre- taze biçilmiş otlar-kül ve diğer mineraller- mutfak atıkları.
Çevirme günleri; 4,6,8,10,12,14,16,18,20
İhtiyaçlar;
3-4 m2 lik boş alan
Kürek
3x3 su geçirmez membran
El arabası
Pazardaki bitkisel gıda atıkları
Yere düşmüş yaprak, karton, kağıt atıkları
Sulama kabı
Azot/karbon dengesini sağlamak ve sıcak kompost tekniği ile gıda artıklarını toprağa dönüştürmek için çevreden kuru yaprak, dal ve karton parçaları toplandı. ( Çam ağacı asidik olduğundan kozalak ve çam ağacı yaprakları komposta ilave edilmediler.)
Gıda atıkları ve kuru yapraklar küçük parçalara ayrıldıktan sonra birbirini tekrar eden katmanlar halinde üst üste konulmuştur ve sıcak kompost işlemi başlamıştır. Üzeri ilk 4 gün hava almaycak şekilde örtülmüş ve kendi içinde kompost işlemi başlanması beklenmiştir. Merkez ısısının 50-60 derece olması beklenmiş fakat ısı 45 derecenin üzerine çıkamamıştır, sebebi ise dışarının çok soğuk olması ve hacim/ısı oranında kompostun belirli bir m3 hacminin altında kalmasıdır. Sıcak kompost uygulamasına devam edilmiş ve her çevrilmede gözlem yapılmıştır.
İlk kompost yapıldıktan sonra her 4 günde bir alt üst yapıldıktan sonra 22 Aralık günü mısır koçanları ve bazı büyük dal ve yaprak parçaları haricinde büyük oranda gıda atığı toprağa dönüşme yolunda ilerlemiş ve kendi içinde marul fideleri açmıştır.
Son çevirmeden sonra kompost kendi haline bırakılmış mevcut ayrışma seviyesi ile soğuk kompost halinde toprağa dönüşmesi planlanmıştır. 20 Ocak 2022 tarihinde kompost, hacminde bulunan bazı dal parçaları ve mısır koçanları dışında %85-90 oranında toprağa dönüşmüştür. 2 aylık süreçte hava koşullarının el verdiği ölçüde gıda atıkları tekrardan toprağa kazandırılmış ve organik madde açısından çok zengin bir toprak elde edilmiştir. Elde edilen toprak, mevcut ağaçlara gübre olarak kullanılabilir veya mevsimsel sebze dikimi için yatak oluşturulabilir.
Farklı kompost teknikleri mevcuttur;
-Soğuk kompost(2-6 ay)
-Sıcak kompost(25-30 gün)
-Bokaşi kompostı(15-30 gün sonra toprağa gömüldükten sonra 2-4 ay)
-Solucan kompostu(2-3 ay)
Toplanan gıda atıkları ile sıcak kompost metodo uygulanmıştır fakat hava koşulları ve toplanan atıkların hacimsel olarak yeterli olmamasından dolayı daha sonra soğuk komposta tekniğine dönülmüş ve süreç uzamıştır.
Sonuç;
2 aylık deneysel süreçde, yaşadığımız toplumun tüketime dayalı alışkanlıklarını değiştirmeyi planlayıp geri dönüşüm bilincinin arttırılması hedeflenmiştir. Günlük gıda artıklarımızı kompost yöntemleri ile her ölçekte toprağa dönüştürebileceğimiz ve soğuk hava koşullarında bile elde edilen çöp diye isimlendirdiğimiz artıklarımızı tekrardan doğaya kazandırabileceğimiz gözlemlenmiştir.
Peyzaj mimarı/Permakültür tasarımcısı
Oğuz Kemal Başar
oguzbasar2@gmail.com