Afet Yolal Camii

Levent Semtindeki en eski ve en tanınmış cami:

Afet Yolal Camii

Yazan: Erol Kuntsal

Birkaç yıldır Levent’te dev bir cami inşa ediliyor. Adının Barbaros Hayrettin Paşa Camii olacağı söyleniyor. 1 Temmuz 2022 günü bu köşede yeni yapılan caminin bulunduğu bölgeyi anlatan bir yazı yazmıştım. “Levent’te her dönem ilgi çeken bir arsanın hikayesi, önce kışla alanı, sonra konut alanı, sonra Squibb İlaç Fabrikası, daha sonra Merkez Bankası’nın sahipliği ve sonunda Levent Camii” başlıklı yazım ilgi gördü ve sadece web sitesindeki yayınında bugüne kadar 900 okuma sayısına yaklaştı.

Onun birkaç yüz metre doğusunda ve Levent Caddesi üzerinde ise, yaygın olarak “Levent Camii” olarak bilinen ama asıl adı “Afet Yolal Camii” olan, Levent Semtindeki en eski ve en tanınmış bir cami bulunuyor.

Bu yazımda, yeni yapılan cami yanında son derece küçük ve mütevazi bir yapısı olan ama Leventliler ve hatta tüm Beşiktaş semti için büyük bir anlam taşıyan, pek çok ünlü kişiyi, dostumuzu ve sevdiğimizi son yolculuklarına uğurladığımız bu camii yazacağım.

1950 başlarında Levent tümüyle İstanbul’un dışı sayılırdı. Yakın çevresinde başka bir yerleşim yoktu ve ulaşım Taksim veya Beşiktaş’a seyrek seferler yapan otobüslerle sağlanırdı. 1950’lerde Levent, 2.000 nüfuslu, tüm sakinlerin birbirlerini tanıdıkları, ancak eski İstanbul mahallerinde rastlanan sıkı komşuluk ilişkilerinin sürdüğü, memur, subay, öğretmen, sanatçı, yazar, bilim adamı, küçük veya orta tüccar ve işadamlarının yaşadıkları bir orta sınıf semtiydi.

1950’lerde yerleşim başladığı sırada, 1. Levent, Etiler’e doğru giden Nisbetiye yolunun kuzeyinden başlayıp Levent Caddesi’ne kadar uzanan ve günümüzdeki Levent’in altıda biri kadar bir alanı kapsıyordu. Kısaca, 1. Levent olarak adlandırılan bu bölge, bugünkü Nisbetiye Caddesi ile Afet Yolal Camii’nin bulunduğu Levent Caddesi arasındaki alandan ibaretti.

Levent projesinde, bölgede bir de cami bulunması planlanmıştı. Projenin uygulanma aşamasına gelindiğinde İbrahim Yolal adlı bir yol ve inşaat müteahhidi bu işi üstlenmek istediğini Levent projesinin yönetimine bildirdi. İbrahim Yolal, 1940’lı yıllarda ve çok genç yaşta ölen Afet adlı kızı için bir cami yaptırmak ve adını yaşatmak istiyordu. İnşaatın bütün masraflarını ödeyecek ve bunun için kuracağı vakfa Beşiktaş’taki bir apartmanını devredecekti.

Konu Levent projesinin yönetimi tarafından değerlendirildi ve kabul edilerek inşaata başlandı. Ancak bir sorun vardı. Günde beş vakit ezan okuyacak ve gerekli hizmetleri yapacak imam ve personelin Levent’te ikamet edeceği konut yoktu. En yakın yerleşim yerinin en az bir saatlik bir mesafede olduğu bir yerden görevlilerin gelip gitmesi mümkün değildi. Üstelik o yıllarda camilerde hoparlör ve ses sistemleri de yoktu. Müezzinin günde beş vakit minareye çıkması ve gür bir sesle ezan okuması gerekiyordu.

Buna bir çözüm arayan İbrahim Yolal, bölgeye ulaşımın zor olması sebebiyle caminin avlusuna iki müezzin ve bir imamın ikameti için oldukça büyük bir konut da yaptırdı. Bu yapıları bu gün de görmek mümkündür.

1945’te Mimar Vasfi Egeli tarafından projesi çizilmiş olan caminin yapımına 1950’li yıllarda başlandı ve 1961’de ibadete açıldı. Afet Yolal Camii, Şişli Camii’nin küçük bir örneğidir. Levent Caddesi üzerinde, bugünkü Levent Mektep Sokağı ile Sümbül Sokağı’nın kesiştiği yerdedir.

Bugün 62 yaşında olan bu camiden pek çok ünlü kişi son yolculuğuna uğurlandı. Tespit ettiklerimi ve hatırladıklarımı yazsam uzun bir liste olur. Sadece son birkaçını yazacağım: Doğan Cüceloğlu, Yıldız Kenter, Levent Kırca, Tufan Türenç, Kuzey Vargın, Hakkı Devrim, Oya Aydoğan, Nail Güreli…

Bu güne kadar pek çok şehidin ve vefat eden gazinin askeri törenleri de burada yapıldı ve yapılıyor.

Herhalde Leventlilerin pek çok yakının ve sevdiğinin son yolculuları da buradan başlamıştır ve anılarımızda yeri vardır.

Semtimizde yapılan yeni dev cami yakında açılacak. Ama Afet Yolal Camii önemini kaybetmeyecek, anılarımızda yaşayacak ve Afet Yolal ismi de yaşamaya devam edecektir.

Fotoğraflar

Öndeki yol Büyükdere Caddesi, cadde kenarındaki büyük bina yıkılan Squibb İlaç Fabrikası, bugün onun yerine ve bütün arsayı kaplayacak şekilde yeni bir cami inşa edilmekte, sağdaki yol bugünkü Levent Caddesi ve biraz ileride Afet Yolal Camii.

Afet Yolal Camii’nin genel görünümü.

Afet Yolal Camii’nde Yıldız Kenter için yapılan cenaze töreninden bir hava fotoğrafı. Yazıda sözünü ettiğim lojman binaları avlunun sağında yer alıyor