Bir Sinema Mekanı Olarak Konaklar Mahallesi (4.Levent)

" Hayal yeniyse, dünya da yenidir." Mekanın Poetikası, Gaston Bachelard

1920'lerden beri bir arayış içerisinde olan Türk sineması 1960'lı yıllar ile birlikte kendi dilini yaratmaya başlar. Toplumsal gerçekçilik ekseninde ilerleyen Yeşilçam'ın ürettiği bu filmler artık uluslararası film festivallerinden büyük ödüllerle dönmeye başlarlar. Metin Erksan imzalı Susuz Yaz (1963) filmi Berlin Film Festivali'nde büyük ödül olan Altın Ayı'yı kazanır ve bu ödül, Türk sinemasının da ilk uluslararası ödülü olur.

1960'lı yılların son iki yılı haricinde bu on yıllık süreçte çekilen hemen hemen tüm filmler siyah beyazdı. Bu yıllarda o kadar çok film çekilmiştir ki, Türkiye 1966 yılında çekilen film sayısıyla, o yıl en çok film üreten dört ülke arasında yer alır. Tür olarak bu yıllara melodram türünün liderlik ettiğini görürüz. Sonraları Yeşilçam' da birer klişeye dönüşecek olan pek çok konunun temeli işte bu yıllarda atılmıştır. Melodramların yerini toplumsal gerçekçilik, göç, gecekondulaşma, sendikalaşma, grev, hak arayışı, kadın hakları gibi konulara alarak, Yeşilçam' da kabuk değişimi yaşanır. Sinemadaki değişim mekanlara da yansır. Modern konut ve sokak görüntüleri, modernite ve varoş ikilemi, mekan dili olarak sinemaya yansıtılmaya başlanır. 1960 ile 1980 arası Yeşilçam Yenilevent ve çevresini bir set-mekan, İstanbul modernliğinin yeni yüzü olarak sinemaya katar. Filmlerde artık sıklıkla, 4. Levent Akçam Caddesinden, Akasyalı Sokaktan. Perili Köşkten kesitler sunulur.

1960 yılların başında, Metin Erksan' ın " Yılanların Öcü " ve " Susuz Yaz" gibi dönemin köy yaşamını konu alan toplumsal gerçekçi sinemasına, Halit Refiğ' nin " Gurbet Kuşları" gibi İstanbul varoşunda geçen filmleri eklemlenir.

4.Levent ise yeni olan bir sinema dilinin set-mekanı olur. İlk olarak;

Otobüs Yolcuları

4. Levent, yönetmeni Ertem Göreç, senaryosu Vedat Türkali' ye ait,

Ayhan Işık, Türkan Şoray ve  Suna Pekuysal' ın oynadığı 1961 yapım filminde görülür. Türk sinemasının gerçek anlamda "sosyal içerikli" tek örneği sayılabilecek bir filmdir. Bireysel ve toplumsal  başkaldırı öyküsüdür. Filmde bir müteahitin kızıyla, belediye otobüslerinde şoför olarak çalışan gencin aşk öyküsü, 60'lı yılların başında yaşanan gerçek bir kooperatif yolsuzluğundan yola çıkmıştır.

27 mayıs darbesinden sonra ortaya çıkan "güvenevler dosyası” yla ilgili inşaat yolsuzluğunu ve günümüzdeki "arazi mafyası”nın başlangıç yıllarını gözler önüne seren toplumsal gerçekçi bir denemedir. Türkan Şoray’ın "Acı Hayat’tan (1963) önceki döneminin en iyi filmidir. Vedat Türkali' nin senaryosuna göre, aydın bir belediye otobüsü şoförü olan Kemal (Ayhan Işık), yolcularından üniversite öğrencisi (Türkan Şoray) ile ilgilenir. Kızın babası, site yapmak vaatleriyle fakir mahalle halkını sömüren bir üçkağıtçıdır. Kemal, ezilen sınıfta birlikte olup ezenlere, özellikle de sevdiği kızın babasına tavır alır.

Aynı zamanda Türkan Şoray'ın ismini duyurmasını sağlayan bu filmdir. Filmde 4. Levent Akçam Caddesinden kesitler sunulur.

Yuvasız Kuşlar

1970 yapımı bir Mehmet Dinler filmi. başrollerinde Ediz Hun, Filiz Akın, Ömercik, Suzan Avcı ve Münir Özkul oynar. Ediz Hun bu filmde yüzünün yarısı kezzapla yanmış bir adamı canlandırır. Suzan Avcı da kötü kadındır. ama filmin esas kahramanı bana göre kuşbaz rolünü oynayan Münir Özkul'dur.

Filmde 4.Levent Perili Köşk görüntüleri yer alır. Köşķ harabe haldedir.

Sev Kardeşim

1972 yapımı Ertem Eğilmez filmidir. Aynı zamanda Hülya Koçyiğit ve Tarık Akan'in oynadığı klasik bir Türk filmidir

4. Levent Akasyalı Sokaktan görüntüler vardır.

Vukuat var

1972 film, Türkan Şoray, Kartal Tibet filmi. Türkan mahalle bir delikanlısına tutkun güzel bir kızdır, delikanlı da ona tutkundur.  Yenilevent Meydanı görüntüleri vardır.

Aç Gözünü Memet

1974 film, Başrolünde Mehmet Keskinoğlu'nun ve  Füsun Önal' ın oynadığı filmde 4. Levent Çarşı ve Akçam Caddesi görüntüleri var.

Babaların Babası ( 1975 )

Babaların Babası, yönetmeliğini Natuk Baytan'ın yaptığı 1975 yapımı sinema filmi. Filmin başrollerinde Cüneyt Arkın ve Filiz Akın oynamaktadır. Filmde 4. Levent Eski Emlak Bankası önünden görüntüler vardır.

Banker Bilo ( 1975 )

Başrollerini İlyas Salman ve Şener Şen'in oynadığı, Türk Sinemasının klasikleri arasına girmiş büyük yapıtta 4. Levent Gökkuşağı Sokak ve Akçam Caddesi Köşesinden görüntüler vardır.

Yedi Bela Hüsnü

1982 film, Yedi Bela Hüsnü, sevdiği kızın kalbini kazanmak için kabadayı olmaya çalışan genç bir adamın hikayesini konu ediyor. Genç bir adam olan Hüsnü, kalbini mahallenin güzel kızı Hüsniye'ye kaptırır. Ama ne yazık ki hisleri karşılıklı değildir. Kemal Sunal' ın başrolünde oynadığı, Yedi Bela Hüsnü, İstanbul'un Kemerburgaz, Levent ve Sarıyer'de çekildi

Filmde 4. Levent Çarşı ve Akçam Caddesinden görüntüler vardır.

Dolap Beygiri

1982 filmi, Atıf Yılmaz'ın yönettiği başrollerde Şener Şen İlyas Salman ve Aysen Gruda 'nın oynadığı dürüst diplomalı hıyarcı (İlyas Salman) ve onun düzenbaz, üçkağıtçı, paraya tapan eniştesinin (Şener Şen) hikayesi. Film 4.Levent Akasyalı Sokaktan görüntülere rastlarız.

Adile Teyze

Usta oyuncu Adile Naşit, beyaz perdede Adile Teyze rolü ile seyircinin yüzünde tebessüm bıraktığı 1983 yılında seyircisiyle buluşan filmde Çilekli Sokaktan görüntüler var.

Züğürt Ağa

Yönetmenliğini Nesli Çölgeçen'in yaptığı 1985 yapımı Türk Dram filmidir. Filmde 4. Levent Akçam Caddesinden görüntüler vardır.

Sinema bir seyirlik olduğu kadar, bir toplumun belleği içinde bir kayıt aracıdır. Bu filmler bir semte itibarını iade ederek, bir dönemi ve ülkenin geçirdiği travmaların en canlı kaydını tutar. Bize unuttuğumuz değerleri hatırlattığı kadar, geçmişi canlı tutar. Susan Sontag' ın dediği gibi. "Zaman her şey bir anda olmasın, mekan ise hepsi bizim başımıza gelmesin diye var."

Zaman geçiyor, mekanlar değişiyor fakat 4.Levent hâlâ yeni ve belleği hâlâ taze.

Murat Ergin

Yenilevent Anadolu Lisesi

Görsel Sanatlar Öğretmeni